IN MEMORIAM Akademik prof. dr Ivan Klajn

Akademik prof. dr Ivan Klajn rođen je 31. januara 1937. godine u Beogradu, gde je završio gimnaziju. Diplomu iz italijanskog jezika i književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu stekao je u junu 1961. godine, a zatim se zaposlio u listu „Politika“ kao novinar-prevodilac. U novembru 1964. odbranio je magistarski rad pod naslovom „Reči stranog porekla u posleratnom italijanskom jeziku“ i istog meseca izabran je za asistenta na Katedri za italijanistiku Filološkog fakulteta u Beogradu. Doktorsku disertaciju „Uticaji engleskog jezika u italijanskom“ odbranio je u februaru 1970. U zvanje redovnog profesora izabran je 1984. godine. U dva navrata bio je upravnik Katedre za italijanistiku: od 1995. do 1997. i od 1999. do odlaska u penziju 2002. godine. U oktobru 2000. izabran je za dopisnog člana SANU, a u oktobru 2003. za njenog redovnog člana. U septembru 2013. Accademia della Crusca (osnovana u Firenci 1582-1583. godine) izabrala ga je za svog dopisnog člana.

            Na Filološkom fakultetu u Beogradu predavao je više predmeta: morfologiju i sintaksu savremenog italijanskog jezika i jezik italijanske poezije na Katedri za italijanistiku, istorijsku gramatiku španskog jezika na Katedri za španski, primenjenu lingvistiku na Katedri za opštu lingvistiku i uporednu gramatiku romanskih jezika na postdiplomskim studijama. Kao lektor za srpskohrvatski jezik boravio je od 1968. do 1970. na Univerzitetu u Firenci, a školske 1983-1984. na Jejlu u SAD.

            Od 1975. godine bio je jedan od urednika časopisa „Italica Belgradensia“, a od 1980. odgovorni urednik časopisa „Studije iz kontrastivne analize italijanskog i srpskohrvatskog jezika“. Godine 1996. na predlog Matice srpske izabran je za glavnog i odgovornog urednika časopisa „Jezik danas“. Bio je član Odbora za standardizaciju srpskog jezika od njegovog osnivanja 1997. godine, a njegov predsednik od 2001. do 2017. godine.

            Počev od 1974. pisao je stalne rubrike o jeziku u više listova i časopisa, najpre u „Borbi“, zatim u „Ilustrovanoj politici“, „Politici“ i „NIN“-u. Mnogi od ovih članaka objavljeni su potom u knjigama: „Razgovori o jeziku“ 1978, „Ispeci pa reci“ 1998, „Stranputice smisla“ 2000, „Reči su oruđa“ 2004. i „B(r)ušenje jezika“ 2013. godine.

            Godišnju nagradu RTB Beograd za doprinos u unapređenju kulture govora dobio je 1977. godine za knjigu „Razgovori o jeziku“ i 1991. za „Jezički priručnik“, čiji je jedan od koautora. Za „Italijansko-srpski rečnik“ dobio je Nolitovu nagradu 1996. godine, kao i nagradu Ministarstva spoljnih poslova Italije 1998. godine. U januaru 1997. Ministarstvo kulture Republike Srbije dodelilo mu je nagradu za doprinos srpskoj jezičkoj kulturi, a nagradu Vukove zadužbine za nauku dobio je 2003. godine za knjigu „Tvorba reči u savremenom srpskom jeziku. Prvi deo: slaganje i prefikascija“. Godine 2004. predsednik Italije dodelio mu je Orden zvezde italijanske solidarnosti. U aprilu 2013. dobio je Povelju Matice srpske za negovanje srpske jezičke kulture, a 2015. godine Sretenjski orden trećeg stepena.

            U njegova najznačajnija dela, pored navedenih, svakako spada velika monografija o anglicizmima u italijanskom jeziku pod naslovom „Uticaji engleskog jezika u italijanskom“ iz 1971. godine (čiji je prevod na italijanski, objavljen 1972. u Italiji, bio polazište svih potonjih istraživanja u toj oblasti), kao i „Veliki rečnik stranih reči i izraza“ (sa Milanom Šipkom) iz 2006. i „Normativna gramatika srpskog jezika“ (sa Predragom Piperom) iz 2013. godine. Za strance koji uče srpski jezik kao strani izuzetno je značajna njegova „Gramatika srpskog jezika za strance“ iz 2005. godine, a za govornike italijanskog „Grammatica della lingua serba“ iz 2007. godine.

            Bio je jedan od prevodilaca „Enciklopedijskog rečnika moderne lingvistike“ Dejvida Kristala i jedan od priređivača „Kembričke enciklopedije jezika“ istog autora. Sa italijanskog je preveo nekoliko književnih i esejističkih dela, kao i komediju „Svećar“ Đordana Bruna 1992. godine za izvođenje u Ateljeu 212, a sa francuskog strip „Asteriks“ u izdanju „Politikinog zabavnika“.

            Neizrecivo i nenadoknadivo će nedostajati svima onima koji su imali tu sreću da im baš on bude brižan i posvećen otac, mudar i predan učitelj, odgovoran i strpljiv mentor,  staložen i dobronameran kolega, velikodušan i požrtvovan prijatelj, uvek spreman da reši svaku – a ne samo jezičku – nedoumicu. Ljudskost, jednostavnost, skromnost, humanost i istančana duhovitost velikog čoveka Ivana Klajna nedostajaće svima nama kojima je on uzor i koji ga duboko poštujemo i neizmerno volimo.

 

Katedra za italijanistiku Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu